اینترنت ماهواره‌ای در اوکراین؛ آیا استارلینک وارد ایران خواهد شد؟
اواخر ماه فوریه میلادی در پی حمله روسیه به اوکراین و به دنبال تقاضای وزیر تحول دیجیتال اوکراین از ایلان ماسک برای راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در اوکراین، با پاسخ مثبت ایلان ماسک، تجهیزات مخصوص دریافت به اوکراین ارسال شد. در پی این رویداد، برخی از کاربران ایرانی توییتر با اشاره به سیاست‌های حکومت ایران برای محدود کردن اینترنت، از ایلان ماسک گلایه کردند که چرا این امکان را برای ایران فراهم نمی‌کند.
اواخر ماه فوریه میلادی در پی حمله روسیه به اوکراین و به دنبال تقاضای وزیر تحول دیجیتال اوکراین از ایلان ماسک برای راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در اوکراین، با پاسخ مثبت ایلان ماسک، تجهیزات مخصوص دریافت به اوکراین ارسال شد.
آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات دولت دوازدهم نیز که خود از بانیان قطعی اینترنت در آبان ۹۸ بوده در واکنش به راه‌اندازی استارلینک در اوکراین، در کانال تلگرام خود خطاب به نمایندگان مجلس نوشت: «امروز در فضای مجازی مولفه‌ی قدرت با ارائه خدمت بهتر به مردم حاصل می‌شود. اگر شما خدمت مناسب (البته مناسب از دیدگاه مردم) برای آن‌ها فراهم نکنید، دیگران خواهند کرد.».
پروژه استارلینک در سال ۲۰۱۵ توسط شرکت SpaceX برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای راه‌اندازی شد. این مجموعه ماهواره‌ها متشکل از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایینی زمین است که همراه با فرستنده و گیرنده‌های روی زمین کار می‌کنند. ماهواره‌های استارلینک در فاصله ۳۰۰ کیلومتری از زمین قرار دارند که فاصله کم آن‌ها از زمین موجب شده تا میزان تاخیر انتقال داده اینترنت ماهواره‌ای استارلینک از فیبر نوری هم کمتر باشد.
اسپیس‌اکس برای کاهش تاخیر در انتقال داده، هر ماهواره را به پنج لیزر مجزا مجهز کرده است تا در تمام اوقات ارتباط پایدار با چهار ماهواره دیگر حفظ شود. این قابلیت، موجب می‌شود انتقال داده‌ها در مسافت طولانی با تاخیر کمتری همراه باشد.
همچنین استارلینک اظهار دارد که مشکل رمزنگاری داده‌ها که در فناوری‌های قبلی اینترنت ماهواره‌ای وجود داشته را برطرف کرده است. برای راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای استارلینک، پس از ثبت‌نام و دریافت سخت افزارهای لازم، کافی است که کاربر ترمینال را نصب کند و سپس به صورت خودکار به یکی از نزدیکترین ماهواره‌ها متصل می‌شود که در حال حاضر حدود ۲۰۰۰ ماهواره استارلینک در مدار زمین است.
سپس ماهواره با نزدیکترین ایستگاه زمینی یا دروازه‌ای که اینترنت را تامین می‌کند ارتباط برقرار می‌کند. این دروازه‌ها در سرتاسر جهان قرار دارند، اما نمی‌توانند خیلی دور از مکانی باشند که به اینترنت متصل است. در مورد اوکراین یک دروازه در لهستان وجود دارد که همین امر استفاده از این سرویس در اوکراین را امکان پذیر کرده است. اتصال اینترنت از دروازه به ماهواره و سپس به ترمینال منتقل می‌شود. کاربران روتر خود را به ترمینال متصل می‌کنند و از این سرویس بهره می‌برند. ترمینال‌ها برای کارکرد مناسب نیاز به دید واضحی از آسمان دارند و اپلیکیشنی طراحی شده که به کاربران کمک می‌کند مکان مناسبی برای قرار دادن ترمینال پیدا کنند. در ترمینال‌های استارلینک از آنتن‌های «Phased Array» استفاده شده که باعث می‌شود، ایجاد اختلال در ارسال و دریافت داده توسط پارازیت دشوار شود.
در مورد امنیت اینترنت ماهواره‌ای بحث‌هایی شکل گرفته است. برخی ایمنی استفاده از اینترنت ماهواره‌ای در اوکراین را زیر سوال برده‌اند و اظهار دارند که ترمینال‌ها می‌توانند توسط نیروهای روسی شناسایی شوند. جان اسکات ریلتون، پژوهشگر ارشد موسسه «سیتیزن لب» در توییتی اظهار داشته که «کمک آقای ماسک خوب بود، اما کاربران مراقب باشند. روسیه تجربه چند دهه رصد کردن مردم از طریق هدف گرفتن ارتباطات ماهواره ای را دارد.»
با شروع فعالیت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در اوکراین، کاربران اینترنت ایران امیدوار شدند که شاید این فناوری در اختیار شهروندان ایران نیز قرار گیرد. اگرچه باور عمومی بر این است که اینترنت ماهواره‌ای در هر مکانی قابل استفاده است و تنها لازمه آن دریافت سخت افزارهای شرکت ارائه‌دهنده و پرداخت اشتراک ماهانه است، اما اسپیس اکس به‌وضوح اعلام کرده که قصد ندارد اینترنت ماهواره‌ای را بدون اجازه دولت‌ها ارایه دهد و با دولت‌ها برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای در حال مذاکره است.
همچنین این شرکت برای استفاده از آسمان کشورها جهت استقرار ماهواره‌ها باید از دولت‌ها تاییدیه بگیرد و تمام سرویس‌های خود را با موازین رگولاتوری آن کشور مطابقت دهد تا اجازه بهره‌برداری پیدا کند.
حالا سوال این است که با وجود موانع مختلف از جمله تحریم‌های گسترده، امکان انتقال ترمینال‌ها به ایران وجود دارد؟
فکت‌نامه در مطلبی با عنوان «همه‌چیز درباره استارلینک؛ دریافت اینترنت بی‌سانسور و بی‌تاخیر از فضا» پاسخ این سوال را این‌طور بیان می‌کند: «به احتمال قریب به یقین پاسخ این سوال منفی است، چون هرگونه مبادله اقتصادی شرکت‌های آمریکایی با مشتریان ایرانی، به خاطر تحریم‌ها ممنوع است.
گذشته از این، ارسال و دریافت داده از طریق ماهواره، در ایران مساله‌ای امنیتی و در انحصار نهادهای حکومتی است، به همین خاطر ممکن است استفاده از چنین سرویسی برای شهروندان عادی غیرمجاز اعلام شود. نکته مهم این‌که تا سال ۲۰۲۵ که امکان سرویس‌دهی استارلینک در سطح جهانی فراهم خواهد شد. این‌که در پنج سال آینده چه تغییرات در مناسبات سیاسی در ایران و آمریکا و میان این دو کشور رخ می‌دهد، تا حد زیادی سرنوشت استارلینک در ایران را مشخص خواهد کرد.»