نقش شبکه‌های همتا‌به‌همتا (P2P) در دور زدن فیلترینگ

در برخی کشورها از جمله ایران، حکومت محدودیت‌هایی را برای دسترسی به اینترنت می‌کند. فیلترینگ از مسدود کردن وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی تا اجرای فیلترهای پیچیده و ابزارهای نظارتی برای ردیابی و کنترل آنچه کاربران می‌توانند ببینند و به اشتراک بگذارند را شامل می‌شود.

در واکنش به محدودیت‌های ایجاد شده، فناوری‌های مختلفی پدید آمده‌اند که به کاربران در دور زدن محدودیت‌ها کمک می‌کنند. شبکه‌های همتا به همتا ثابت کرده‌اند که یکی از قدرتمندترین ابزارها در دور زدن سانسور اینترنت هستند. شبکه‌های همتابه‌همتا با تمرکززدایی، کنترل، محدود کردن یا قطع ارتباط را برای هر مرجعی دشوار می‌کند.

برخلاف مدل‌های سنتی کلاینت-سرور، که داده‌ها در یک مکان مرکزی ذخیره می‌شوند، شبکه‌های P2P داده‌ها را بین گره‌های مختلف در یک شبکه توزیع می‌کنند. این توزیع، مسدود کردن اطلاعات را بسیار دشوارتر می‌کند، زیرا هیچ نقطه‌ مرکزی برای سانسور و کنترل وجود ندارد.

یکی از راه‌های مهم که شبکه‌های همتابه‌همتا به کاربران در دور زدن فیلترینگ کمک می‌کنند، از طریق افزونگی و توزیع داده‌ها است. در یک شبکه P2P، فایل ها یا اطلاعات به قطعات کوچکتر شکسته شده و در چندین گره توزیع می‌شوند.

از آن‌جایی که اطلاعات در میان بسیاری از کاربران پخش شده است، یافتن و مسدود کردن همه منابع اطلاعات تقریبا غیرممکن می‌شود. حتی اگر برخی از گره‌ها حذف شوند، تا زمانی که همتایان کافی وجود داشته باشند که اطلاعات را به اشتراک می‌گذارند، شبکه می‌تواند به کار خود ادامه دهد.

همچنین بسیاری از شبکه‌های همتابه‌همتا از رمزنگاری برای محافظت از هویت کاربران و محتویات فایل‌های به اشتراک گذاشته شده استفاده می‌کنند و شناسایی و مسدود کردن ترافیک رمزگذاری شده دشوارتر است، زیرا ممکن است شبیه ترافیک وب رمزنگاری شده معمولی باشد. این ابهام مانع از شناسایی و فیلتر کردن ارتباطات P2P توسط ابزارهای بازرسی بسته عمیق می‌شود.

فناوری‌های شناخته همتابه‌همتا برای مقابله با فیلترینگ و خاموشی اینترنت

تور از ابزارهای شناخته شده‌ای است که برای دور زدن محدودیت‌های وضع شده استفاده می‌شود. اگرچه تور صرفا یک شبکه همتابه‌همتا نیست، اغلب در کنار فناوری‌های P2P به دلیل اتکا به گره‌های غیرمتمرکز طبقه‌بندی می‌شود. تور با ارسال ترافیک اینترنتی از طریق شبکه‌ای از داوطلبان کار می کند. هر بار که ترافیک از یکی از این گره‌های داوطلب عبور می کند، قبل از رفتن به گره بعدی، یک لایه رمزنگاری اضافی دریافت می‌کند و زمانی که ترافیک به مقصد می‌رسد، منبع اصلی پنهان و به این شکل ردیابی آن دشوار می‌شود.

IPFS هم یک نمونه از شبکه همتابه‌همتا مبتنی بر بلاک چین است. IPFS از یک رویکرد غیرمتمرکز برای ذخیره سازی و به اشتراک گذاری فایل استفاده می‌کند و بخش‌هایی از محتوا را در گره های مختلف توزیع می‌کند. هنگامی که محتوا در IPFS آپلود می‌شود، در چندین گره ذخیره می‌شود که این کار سانسور یا حذف آن را دشوار می‌کند. علاوه بر این IPFS برای اطمینان از یکپارچگی و صحت محتوا به هش رمزنگاری متکی است.

در مواردی که دولت‌ها به قطع اینترنت یا محدودیت‌های شدید متوسل می‌شوند، شبکه‌های مش جایگزینی برای اتصال کاربر به کاربر ارائه می‌دهند. شبکه مش یک سیستم غیرمتمرکز از دستگاه‌های به هم پیوسته است که به طور مستقیم با استفاده از وای‌فای غیرمتصل، بلوتوث یا سایر سیگنال‌های رادیویی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. در این روش هر دستگاه به عنوان یک گره عمل می‌کند و داده ها را به گره‌های دیگر منتقل می‌کند تا زمانی که به مقصد برسد.

شبکه‌های مش به‌ویژه در شرایطی که دسترسی به اینترنت قطع می‌شود، ارزشمند هستند، زیرا به زیرساخت‌های متمرکز مانند ارائه دهندگان اینترنت متکی نیستند. برایار راه‌حل‌ شبکه‌سازی مش را با موفقیت پیاده‌سازی کرده‌ که به کاربران اجازه می‌دهد پیام ارسال کنند و فایل‌ها را در محیط‌هایی که اتصال به اینترنت محدود شده، به اشتراک بگذارند.

مرورگر Ceno و اپلیکیشن اشتراک‌گذاری فایل وی‌سینک Ouisync برای کاربران ایرانی که هم با فیلترینگ دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هم با گرانی ترافیک اینترنت بین‌المللی روبرو هستند، ابزارهای کاربردی می‌باشند. مرورگر Ceno از شبکه BitTorrent برای توزیع و ذخیره محتوای وب استفاده می کند و اطمینان می‌دهد که حتی هنگام قطع اینترنت بین‌المللی، اطلاعات در دسترس باقی می‌مانند. مرورگر Ceno چه برای دسترسی به اخبار و اطلاعات سانسور شده باشد و چه برای ارتباط با جامعه جهانی برای بسیاری از کاربران ابزاری حیاتی است.

Ouisync، یک ابزار رایگان و متن‌باز است که از فناوری همتابه‌همتا برای همگام‌سازی فایل‌ها و پشتیبان‌گیری و اشتراک گذاری بین دستگاه‌ها استفاده می‌کند. دسترسی آفلاین و رمزنگاری سرتاسری وی‌سینک را به انتخابی ایده‌آل برای کاربران ایرانی تبدیل می‌کند که به روشی امن و انعطاف‌پذیر برای اشتراک‌گذاری محتوا نیاز دارند. ساختار خمتابه‌همتای این سرویس می‌تواند هزینه اینترنت و پهنای باند اینترنت بین المللی را کاهش دهد.