تمایل به خودکشی در جوامع تحت ستم و نحوه جلوگیری از آن

تمایل به پایان دادن به زندگی، مرگ خودخواسته یا به زبان راحت تر خودکشی پدیده‌ای مختص به یک جامعه یا فرهنگ نیست اما عواملی همچون فشارهای اجتماعی، خشونت یا احساس ناتوانی می‌تواند شهروندان را به سمت فکر به خودکشی یا اقدام به آن سوق دهد. بنابراین درصد قابل توجهی از افرادی که دست به خودکشی می‌زنند، به جوامع تحت ستم تعلق دارند.

به دلیل شرایط موجود در ایران، آمار روشنی از مرگ‌ افراد ال‌جی‌بی‌تی‌کیو در پی اقدام به خودکشی وجود ندارد، با این حال با نگاهی به تحقیقات انجام شده در کشورهای دیگر می‌توان پیش‌بینی کرد که این آمار اگر به دلیل قوانین جرم انگارانه رابطه با همجنس و همجنسگراستیزی رایج در جامعه ایران بیشتر نباشد، کمتر نیز نخواهد بود. علاوه بر این، افرادی که رابطه عاطفی آن‌ها با یار همجنس‌شان به دلایلی به پایان می‌رسد به دلیل عدم امکان نشان دادن ناراحتی خود، فشار بیشتری نسبت به سایرین تحمل می‌کنند.

همچنین آمار خودکشی زنان قربانی خشونت خانگی یا آزار جنسی را در کنار عوامل تسریع بخشی چون محرومیت‌های اقتصادی و اجتماعی نیز باید به سایر آثار سو پدرسالاری بر شهروندان جامعه افزود. در مجموع تجربه خشونت روانی، جسمی، جنسی یا اقتصادی می‌تواند افراد را به سمت اقدام به خودکشی سوق دهد. گرچه آمار خودکشی منجر به مرگ در مردان بیش از زنان است اما زنان سه برابر اقدام به خودکشی می‌کنند. (متاسفانه در این پژوهش به میزان تمایل به خودکشی در افرادی که خود را در دوگانه جنسیت زن و مرد تعریف نمی کنند، اشاره ای نشده است.)

تصور کنید یکی از دوستانتان، از تمایلش به خودکشی با شما صحبت کند، واکنش شما چه خواهد بود؟ پشتیبانی و حمایت شما در این مرحله نقش بسزایی در پیشگیری از عملی شدن آن دارد. علاوه بر بیان مستقیم میل به خودکشی نشانه‌های دیگری هستند که در صورت مشاهده آن در عزیزان خود بهتر است که احساس خطر کنید. اظهار جملاتی مانند "ای کاش به دنیا نیامده بودم"، یا "ای کاش مرده بودم."، برنامه ریزی برای خرید سلاح یا ذخیره کردن قرص، انزوا و کناره گیری از ارتباطات اجتماعی، داشتن نوسانات خلقی شدید، احساس به دام افتادگی در یک موقعیت و ناامیدی، افزایش مصرف مواد مخدر یا الکل، تغییر الگوی غذا خوردن و خوابیدن، تسلیم شدن در برابر امور زندگی و یا تغییرات شخصیتی و اضطراب شدید مثال‌هایی از این دست هستند.

این نشانه‌ها را جدی بگیرید و با او درباره دلایلی که وی را به این مرحله رسانده است، صحبت کنید. حتی اگر احساس ناخوشایندی از شنیدن این احساسات داشتید، به خاطر داشته باشید که صحبت با افرادی که واقعا به فرد اهمیت می‌دهند ممکن است تغییر شگرفی ایجاد کند. می‌توانید بپرسید در برابر مشکلات چه روشی را در زندگی در پیش گرفته است؟ آیا تا به حال تصمیمش را عملی کرده یا به خودش آسیبی رسانده است؟ آیا برای زمان و نحوه انجام خودکشی برنامه ریزی کرده است؟ پرسیدن چنین سوالاتی نه تنها فرد را به سمت اقدام به خودکشی سوق نمی‌دهد بلکه فرصتی برای بیان احساسات او است که می‌تواند خطر اقدام به خودکشی را کاهش دهد. وی را تنها نگذارید و یادآوری کنید که تنها نیست و کسانی هستند که از صمیم قلب دوستش دارند. برای احساساتش احترام قائل شوید و او را قضاوت نکنید، در عین حال به او یادآور شوید که اوضاع بهتر خواهد شد. فردی که به خودکشی فکر می‌کند از بهبود شرایط زندگی قطع امید کرده است. در صورت امکان وسایلی که امکان آسیب رساندن به خود با آن‌ها را دارد، از محل زندگی اش خارج کنید.

گرچه نباید از خاطر برد که به دلیل شرایط خاص ایران گروه های در خطری چون اقلیت‌های جنسی و جنسیتی، بهتر است که در انتخاب مشاور نیز دقت بیشتری به خرج دهند. برای مثال می‌توانید از برخی از دوستان متعلق به جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو که سابقه مراجعه به روانشناس و یا روان‌پزشک را داشته‌اند، برای انتخاب مشاور کمک بخواهید تا مراجعه کننده با کمترین میزان همجنسگراستیزی، دوجنسگراستیزی یا ترنس ستیزی مواجه شود. اپلیکیشن ترنج، که با هدف آموزش و حمایت از قربانیان خشونت طراحی شده، یکی از اپلیکیشن‌های مطمئن به زبان فارسی است که علاوه بر راهنما و فرم حقوقی، به معرفی مراکز مشاوره رایگان روانشناسی و حقوقی پرداخته است.

این برنامه به سه زبان فارسی، کردی و انگلیسی به ارائه خدمات مشغول است. به علاوه مصادیق آزار و خشونت خانگی را به روشنی تعریف می‌کند. همچنین اگر به زبان انگلیسی تسلط کافی دارید، برنامه فلو می‌تواند در شناسایی و رهایی از افسردگی به شما کمک کند.

اما در پایان، نکته مهم آنکه شما مسئول جلوگیری دیگران از خودکشی نیستید، اما مداخله شما ممکن است به فرد کمک کند تا گزینه های دیگری را برای برون رفت از موقعیت خود در نظر گرفته و بداند کسانی را در کنار خود دارد که برای او، سلامت و کیفیت زندگی‌اش اهمیت قائل هستند.